Inventarizatsiyani qanchalik tez-tez o‘tkazish kerak: yiliga bir marta yoki tsiklik tarzda?

Inventarizatsiyani qanchalik tez-tez o‘tkazish: yiliga bir marta yoki siklik tarzda?

Biznes egasi ko‘pincha shunday savolga duch keladi: yil oxirida bitta katta inventarizatsiya yetarlimi yoki muntazam (siklik) hisoblashni joriy qilish kerakmi? O‘zbekistonda, omborlar turli darajadagi avtomatlashtirish bilan ishlayotgan sharoitda — Exceldan 1C va WMSgacha — tanlangan usul to‘g‘ri hisob-kitob, jarayon tezligi va soliq xavfiga bevosita ta’sir qiladi.

Yondashuv №1: Yiliga bir marta inventarizatsiya Bu klassik model, O‘zbekiston Soliq kodeksida belgilangan.
Afzalliklari:

• Qonuniy talabga mos.
• Buxgalteriya uchun qulay (yil yakuniga).
• Tashkiliy jihatdan oson.

Kamchiliklari:

• Ombor katta to‘xtashlarga uchraydi (1–3 kun).
• Xodimlar uchun stress.
• Katta miqdorda tafovut, darhol tahlil qilish qiyin.
• O‘g‘rilik va xatolar yil davomida to‘planishi mumkin.

📌 Misol: Toshkentdagi elektronika distribyutori omborida yil oxirgi inventarizatsiya ~15 mln so‘m (ombor aylanmasining ~6%) yo‘qotishni aniqladi. Asosiy yo‘qotishlar A-kategoriya kichik, qimmatbaho elektronika bo‘ldi.

Yondashuv №2: Siklik inventarizatsiya Bu ABC/XYZ metodiga ko‘ra muntazam qisman hisoblash amaliyoti.
Afzalliklari:

• Minimal to‘xtashlar — ombor ishlashda davom etadi.
• Xatolarni erta aniqlash.
• Jamoa uchun kamroq stress.
• Doimiy nazorat va intizom.

Kamchiliklari:

• Hisob tizimi (1C, WMS) va aniq adreslash talab qiladi.
• Intizom va jarayon nazorati madaniyati kerak.

📌 Misol: Andijondagi ulgurji kompaniya siklik yondashuvni joriy qildi. A-guruh haftalik, B — oylik, C — choraklik hisoblanadi. Yillik yetishmovchilik 5% dan 2% gacha kamaydi, A-kategoriya tovarlarida esa butunlay bartaraf qilindi.

Ikki yondashuvni solishtirish O‘zbekistondagi biznes uchun optimal variant
Minimal: yiliga bir marta — qonuniy majburiyat.
Optimal: kombinatsiya. Yil oxirgi + yil davomida siklik.

ABC/XYZ yondashuv:

• A — har hafta.
• B — oyiga bir marta.
• C — har chorakda.

💡 Nima uchun kombinatsiyani tavsiya qilamiz?
Yillik inventarizatsiya — biznesning qonuniy himoyasi. Siklik — kundalik sifat nazorati, muammolar to‘planmasligi uchun. Birga ular marjani himoya qiladi va qonuniylikni ta’minlaydi.

FAQ Faqat siklik bilan cheklanish mumkinmi?
Yo‘q. Qonun yakuniy yillikni talab qiladi. Siklik xavfni kamaytiradi va yillik inventarizatsiyani osonlashtiradi.

Siklik kichik ombor uchun mosmi?
Ha. Hatto 500 SKU bo‘lgan ombor oyiga 20 ta eng muhim tovarni hisoblay oladi.

Siklikni joriy qilish uchun nima kerak?
Adres tizimi (kamida Excelda) va intizom. Boshlash uchun qog‘oz varaqlari bilan top-20 tovarni hisoblash va asta-sekin avtomatlashtirishni oshirish mumkin.

📥 Yil davomida ABC/XYZ inventarizatsiya kalendari

Xulosa Yiliga bir marta — majburiyat. Siklik — nazorat va rivojlanish vositasi. Birgalikda ular O‘zbekistondagi biznesga aniq hisob-kitob, kamroq yo‘qotish va kengayishga tayyorgarlik beradi.

Inventory.uz kompaniyalarga bir martalik va siklik hisoblashlarni joriy qilishda yordam beradi — kalit bilan, xodimlarni o‘qitish va jarayonni avtomatlashtirish bilan. Raqamlar tajriba bo‘yicha; haqiqiy natijalar ombor xususiyatiga bog‘liq.